Aanleg afsluitdijk

25 immense spuikokers in de afsluitdijk controleren het waterpeil in het IJsselmeer. Massieve schuiven houden enerzijds het water van de Waddenzee tegen en laten anderzijds het water vanuit het achterland uitstromen. Ook na 85 jaar functioneren de spuikokers nog zoals bedoeld. Maar dat vraagt wel onderhoud en dat doet men op risico-gestuurde basis.

Indrukwekkend stuk werk

De kokers liggen in de Afsluitdijk, vier meter onder NAP. Elke spuikoker is 12 meter breed en 7,5 meter diep en wordt door middel van twee massieve schuiven afgesloten. De kokers dateren al van de aanleg van de afsluitdijk en zijn dus inmiddels 85 jaar oud. Ze zijn ‘in den droge’ gebouwd, onder leiding van ingenieur Lely.

Het is een indrukwekkend stuk werk, zeker wanneer je bedenkt dat mensen toen over veel minder middelen beschikten. Computers en geavanceerde meetapparatuur waren nog niet voorhanden en alles is eerst op schaal gebouwd en getest. De bodem van de spuikokers bestaat uit metselwerk. De schuiven zijn in 1931 van staal geklonken door de firma Werkspoor uit Amsterdam en wegen 32 ton per stuk. De geleiderails waarlangs ze naar boven of beneden gaan, zijn koud gemonteerd op natuursteen. Voor deze renovatie onderzocht Rijkswaterstaat de staat van het beton in de spuikokers.

Wij inventariseerden de staat van de geleiderails… zijn deze door corrosie aangetast? Hoe zit het met de ankers? En zijn de afdichtingen van de hefdeuren op orde? De motoren zijn twee jaar geleden al gereviseerd en de schuiven ongeveer tien jaar geleden.

Risico gestuurd onderhoud

Het onderhoud en de renovatie van de spuikokers gebeurt op basis van functionaliteit. Gekeken wordt of het object nog functioneert zoals bedoeld en of het dat een bepaalde periode nog blijft doen. Daartoe worden inspecties uitgevoerd en analyseren we onder andere storingen en vergelijken deze data met het
Reliability Centred Maintenance (RCM) model, dat ten grondslag ligt aan het onderhoudsregime. Zo kan worden beoordeeld wanneer onderhoud nodig is. Deze risico gestuurde benadering betekent voor de spuikokers dat er voortaan niet met vaste tussenpozen standaard aan alle kokers groot onderhoud plaatsvindt. Er wordt echt beoordeeld of het nodig is. Daarbij houden we ook rekening met het feit dat de hele dijk verstevigd gaat worden, om op termijn de gevolgen van de klimaatverandering op te kunnen vangen.

Veiligheid tijdens uitvoering

In de voorbereiding van het project is er nauw samen gewerkt tussen alle partners welke betrokken zijn bij het project. Met name de locatie en de wijze waarop de kokers droog gemaakt worden verdienen extra Veiligheidskundige aandacht. Waarbij golfhoogte, windsnelheid en de windrichting een bepalende rol spelen voor de sterkte en de waterkering van zowel de Waddenzee als van het IJsselmeer.

Maar ook de ruimten zelf kan risico’s opleveren. Dit is een zogenaamde “besloten ruimte” en wordt dus ook als zodanig benaderd bij de bepaling van de nodige risicobeheersmaatregelen. Een bijkomend gezondheidsrisico is het stilstaand water wat achterblijft in de spui koker. Hiervoor is een spoelprogramma ontwikkeld, welke stilstaand water voorkomt en daardoor het risico van bijvoorbeeld legionella minimaliseert.

Elke stap in de uitvoering is vast gelegd in een werkmethode welke omschrijft welke handeling wanneer en hoe uitgevoerd moet worden. Het stappenplan word begeleid door een taakrisico-analyse welke elke stap omschrijft en beheerst. Bovendien vonden er geregelde veiligheidsobservaties/ inspecties op hele project plaats, waaraan  alle betrokken partijen deelnamen. Dit om het gewenste veiligheidsniveau tijdens uitvoering te borgen en te optimaliseren.

Trots

Dat de afsluitdijk na 85 jaar nog steeds een bijzonder “groots” project is, is wel duidelijk. Maar er wordt niet alleen aan dit object met man en macht gewerkt voor betrouwbaar waterbeheer, maar ook aan vele ander bijzondere waterwerken in ons mooie land.