De IJsbergtheorie en onze visie op veiligheid

Op de bouwplaats worden bijna-ongevallen over het algemeen niet als een groot probleem gezien. De werkelijkheid is anders. Wie niet leert van die bijna-ongevallen, blijft risico’s lopen. Dit is de kern van de IJsbergtheorie van Herbert William Heinrich.

Ben jij op de hoogte van alles wat er op jouw bouwplaats gebeurt? Een gewetensvraag waar jouw antwoord waarschijnlijk “ja” op luidt. Maar op werkplaatsen gebeuren veel bijna-ongelukken waarvan de leidinggevende niets weet. Werknemers verzwijgen dit niet bewust. De gedachte heerst dat het melden van een bijna-ongeval niet van belang is. En daar gaat het mis.

Wat is de IJsbergtheorie?

Als er weinig of geen meldingen van ongevallen zijn, betekent dat dus niet dat er geen onveilige handelingen plaatsvinden op de werkplaats. De Amerikaanse veiligheidskundige Herbert William Heinrich (1886-1962) sloeg in 1931 al een brug tussen de vele onveilige handelingen en het aantal “echte” incidenten.

Deze zogenaamde IJsbergtheorie (ook wel “de driehoek van Heinrich” genoemd) is inmiddels hier en daar wat bijgeschaafd. Er wordt nu aangehouden dat er voor elk dodelijk ongeval 30 zware ongevallen, 300 ongevallen met verzuim, 3000 bijna-ongevallen en maar liefst 30.000 onveilige handelingen zijn. Als je leert van die bijna-ongevallen en het onveilig handelen, kun je volgens deze theorie dus gewonden en doden voorkomen.

Filosofie van incidentmanagement

De IJsbergtheorie sluit goed aan op de werkwijze van Disc. Wij volgen de filosofie van incidentmanagement waarbij gedrag wordt beïnvloed om zo onveilige handelingen en bijna-ongevallen tot het minimum terug te brengen. Dit zodat “de fundatie” van de ijsberg kleiner wordt en er geen letselongevallen plaatsvinden. Aan jou als leidinggevende de taak een bedrijfscultuur te creëren waar medewerkers wel melding maken van onveilige handelingen en bijna-ongevallen.

Uit de praktijk weten we dat dit een uitdaging kan zijn. Vaak worden meldingen als “niet stoer” en omslachtig gezien. En als er dan een melding wordt gemaakt, hoort de werknemer er meestal niets meer op terug. Maak daarom duidelijk wat wel en niet beschouwd moet worden als een incident.

Zicht op wat er speelt

Wanneer het melden van incidenten als volkomen normaal wordt beschouwd, zijn natuurlijk niet alle meldingen relevant. Maar alleen al het zicht hebben op meldingen maakt een werkplaats veiliger. Vervolgens kun je per melding bekijken of er maatregelen moeten worden genomen. Voor je dit echter kunt doen, moeten de risico’s van de werkzaamheden in kaart worden gebracht, maatregelen worden opgesteld en geïmplementeerd. Ook moet toezicht worden gehouden op het naleven van deze maatregelen.

Expertise inhuren

Om dit op een juiste manier te bewerkstelligen zijn er meerdere functies en partijen betrokken. Onmisbaar is de V&G projectmanager, over het algemeen een veiligheidskundige. Die kan in dienst zijn bij jouw organisatie, maar het kan ook een persoon zijn die je inhuurt via een derde partij zoals Disc.

Wil je tijdens een bouwproject de touwtjes in handen hebben en de risico’s minimaliseren? In onze nieuwe whitepaper ‘Checklist: is je bouwproject goed en veilig opgezet?’ geven we praktische tips op het gebied van V&G projectmanagement. Download de whitepaper hier.