Waarom je nooit voor een goedkope brandwacht moet gaan

Goedkoop is duurkoop

Bij alle producten en diensten geldt de oeroude volkswijsheid: “Goedkoop is duurkoop”. Echter staan we niet altijd stil bij het feit dat dit niet alleen voor producten geldt maar ook voor mensen. In het Engels is er een gezegde: “If you pay peanuts, you get monkeys”.

Dit is een kleine greep, uit de rampengeschiedenis in de twintigste eeuw. Met de groei van de industrie en onze welvaart groeide ook het aantal incidenten.
Veel van deze rampen werden na onderzoek beschreven als rampen die veroorzaakt werden door:

• Menselijke fouten c.q. nalatigheid.
• Defecte apparatuur.
• Het ontbreken of niet goed functioneren van brandmeldcentrales c.q. blusmiddelen.
• Ontbreken van vluchtroutes en blokkeren van (nood)uitgangen.
• Nieuw personeel zonder goede opleiding.
• Het niet naleven van procedures, etc.

Door rampen, zoals in Enschede, Volendam en de Schipholbrand, zijn de brandveiligheidsregels in Nederland drastisch aangescherpt. Hierdoor wordt de brandweer steeds strenger in het verlenen van een gebruikersvergunning.
Gaat bijvoorbeeld de sprinklerinstallatie in onderhoud of valt de brandmeldcentrale uit, dan is het vaak uitsluitend nog toegestaan het pand te gebruiken als er een “professionele” brandwacht toezicht houdt.
Maar wat is nu een professionele brandwacht? Hieronder inzicht in de wereld van de brandwachten.

De repressieve (rijks erkende) brandwacht

Brandwachten zijn bij uitstek geschikt voor het begeleiden van werkzaamheden met een verhoogd risico. Ze controleren werkvergunningen, zien erop toe dat er voldoende blusmiddelen aanwezig zijn en dat deze ook werken, hebben aandacht voor een opgeruimde en veilige werkomgeving. Mocht er onverhoopt toch iets gebeuren zullen ze de (beginnende) brand blussen, alarmeren ze reguliere brandweer en hulpdiensten en verlenen ze assistentie bij ontruiming en evacuatie. Kortom dit zijn eigenlijk volledige “brandweermannen” met de volgende formele taken:

• Het voorkomen, beperken en bestrijden van brand.
• Het beperken en bestrijden van gevaar voor mensen en dieren bij ongevallen anders dan bij brand.
• Het waarschuwen en ontruimen van de medewerkers/ bevolking;
• Het verkennen van gevaarlijke stoffen en het verrichten van ontsmetting.
• Adviseren op het gebied van de brandpreventie, brandbestrijding en het voorkomen, beperken en bestrijden van ongevallen met gevaarlijke stoffen.

Zij maken hiervoor ook een geregistreerd minimaal aantal praktijk “ervaringsuren” (voldoen dus aan de zgn. leidraad oefenen). Hieronder een overzicht van de meest voorkomende repressieve brandweerfuncties (met rijks erkenning):

De preventieve (Industriële) brandwacht

Omdat brandweerkorpsen niet genoeg “brandweermannen” hebben om in te zetten bij hoog risicoprojecten in de industrie EN dit tenslotte ook hun verantwoording en kernactiviteit niet is… is er, in de particuliere sector, een preventieve brandwachtfunctie ontstaan. Deze functie is (brandweer technisch) gespecialiseerd in preventie binnen de chemische & petrochemisch industrie, zware industrie, offshore sector, etc.

Aan de industriële (preventieve) brandwacht worden, in tegenstelling tot bij de repressieve brandwacht, geen rangen toegekend, maar focust men op de ervaring die deze brandwacht heeft in deze specifieke industrie sector. Inclusief de kennis van chemische stoffen, de processen en veiligheidscultuur van de bedrijven binnen deze industrieën.

Deze brandwacht is goed opgeleid en heeft praktijkervaring, maar is met name gericht op brandpreventie en veiligheidstoezicht. Hierbij moet u denken aan algemene veiligheidsinspecties, brandpreventief toezicht, uitvoeren van gasmetingen, controleren van blusmiddelen, BHV aspecten, etc. Natuurlijk is hij ervaren in het hanteren van kleine blusmiddelen en zal dus beginnen de branden kunnen beheersen, echter is er geen verplichting te voldoen aan de “leidraad oefenen” die de overheid wel aan haar professionele korpsen oplegt.

De veiligheidswacht

Naast bovengenoemde functies spreekt men in de industrie ook nog over veiligheidswachten. Sterker nog…, óók over “mangatwachten”, “buitenwachten” en in België zelfs over.. “luikenwachten”.

Om duidelijkheid te scheppen: dit zijn verschillende benamingen voor dezelfde functie. Een veiligheidswacht verzorgt namelijk veiligheidstoezicht buiten een besloten ruimte (bijv. een tank) nabij het mangat (in België “luik” genoemd).

Deze functie is ontstaan op basis van Arbeidsomstandighedenwet (artikel 5) betreffende “besloten ruimten”. Hierin worden, via de verplichte Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E), beheersmaatregelen geëist als werknemers in een dergelijke “besloten ruimte” gaan werken. Toezicht en “emergency preparedness” is hier vrijwel altijd één van de verplichte beheersmaatregelen. Hier komt dus de veiligheidswacht, qua rol, ten tonele.

De veiligheidswacht is, onder andere, belast met toezicht en verantwoordelijkheid voor het nemen van noodzakelijke maateregelen bij onregelmatigheden en zo nodig hulp te bieden (of hulp te mobiliseren) ZONDER zelf de ruimte te betreden. Ook is hij verantwoordelijk voor de communicatie met de werknemers en registratie van de personen die in de besloten ruimte werken. Ook controleert hij vooraf (evt. via de “entry tag”) of de ruimte veilig is om te betreden (Lees: is vrijgegeven om in te werken) inclusief of het gebied rondom het mangat vrij is (en blijft) van obstakels.

Dus voor de goede orde: de veiligheidswacht heeft dus geen brandpreventieve of repressieve taken.